Energetyka jest teraz tematem na czasie. Dzisiaj rano w stacji telewizyjnej TVN24 przysłuchiwałem się rozmowie z Panem Maciejem Bando, byłem Prezesem Urzędu Regulacji Energetyki. Pan Prezes zachęcił mnie do napisania tej notatki, mówiąc, że energetyka obecnie jest w rękach historyków, prawników, a nie fachowców (w domyśle takich jak Pan Maciej, który z wykształcenia jest energetykiem). Zatem pozwalam sobie przedstawić swoje trzy prawnicze grosze, z pewnym ograniczeniem swojej odpowiedzialności. To jest okoliczności, że moja wiedza o prawach fizyki i energii elektrycznej to jednak tylko kurs szkoły podstawowej i liceum ogólnokształcącego, zaś działalności obecnego systemu energetycznego przyglądałem się jednak z dość dalekiej odległości.

Dawniej było prościej. Była sobie elektrownia. Elektrownia miała swoją moc i swoją sieć, którą dostarczała prąd do swoich odbiorców. Im większą elektrownia miała moc, tym miała większą sieć i mogła sobie dołączać więcej odbiorców. Gdy moc elektrowni kończyła się. Musiała powstać nowa elektrownia z nową siecią. Od ekonomicznej strony mieliśmy tutaj monopol ze wszystkim tego zaletami i minusami.

Teraz mały wtręt, który proszę aby czytelnik traktował jak refren. Zarówno dawniej jak i dziś jest z energią jeden wielki problem. Energii nie da się (albo jest to bardzo trudne i kosztowne) magazynować. Energię trzeba wyprodukować i prawie natychmiast zużyć.

W pewnym momencie dziejowym pojawiają się elektrownie wiatrowe i słoneczne (fotowoltaika). Co do zasady, żaden odbiorca nigdy nie zawrze umowy na dostarczanie energii elektrycznej z elektrownią wiatrową czy słoneczną. Dla całkiem prostej przyczyny. Umowa zawierałaby taki zapis: elektrownia będzie dostarczać energię elektryczną w każdy wietrzny dzień lub będzie dostarczać od wschodu do zachodu słońca w każdy pogodny dzień. To już widzą Państwo, jak wielkie zakłady przemysłowe godzą się uzależnić swoją produkcję od kaprysów przyrody.

Przypominamy refren: energii elektrycznej nie da się magazynować.

Aby jednak nie dyskryminować producentów energii z wiatru oraz słońca dano im szansę. Rozbito dwustronny układ: elektrownia – odbiorca. Wprowadzono układ trójstronny a właściwie czterostronny: elektrownia – dystrybutor energii/sprzedawca(obrót)energii – odbiorca. Zadziało się to w tym momencie w którym na rachunkach elektrycznych pojawiła się obok pozycji: zużyty prąd, pozycja: opłata za dystrybucję.

Działanie tego układu polega na tym: elektrownie (atomowe, węglowe, wiatrowe i słoneczne) oddają prąd do sieci. Sieć jest własnością firm dystrybucji (Państwa) które pobiera opłaty za przesył energii. Prąd jest kupowany od elektrowni przez spółki sprzedaży(obrotu), które następnie sprzedają prąd odbiorcom, dodając opłatę za przesył (dystrybucję energii) oraz swoją marżę.

Wrzucamy kolejny refren techniczny. Przesył prądu na odległość powoduje straty energii. W sytuacji idealnej to co jest na liczniku w elektrowni nie jest równe temu co jest na liczniku u odbiorcy. Im dłuższa odległość tym strata będzie większa.

System czterostronny wydaje się idealny. Opłaty za dystrybucję są nakładane na wszystkich odbiorców i zależą tylko od ilości zużytego prądu w całej sieci, a nie są uwarunkowane od odległości odbiorcy od elektrowni (przy takim układzie ten kto miałby elektrownię za płotem płaciłby dużo mniej, niż ten co ma elektrownię 100 km od siebie i do którego dostarczenie prądu jest najdroższe, bo największe straty). Problemem może być wyliczenie strat w całej sieci, bo mamy tu wiele podmiotów (elektrowni, dystrybutorów, sprzedawców, odbiorców) i trzeba zebrać wiele informacji. Przy czym zbieranie czasu zajmuje tyle czasu, że gdy informację się zbierze, to nie ma czasu ich przeanalizować tylko trzeba zbierać na nowo. Dlatego też to zadanie, jako z góry beznadzieje i właściwie nie przynoszące zysku przekazano Państwu.

System czterostronny jest idealny dla elektrownii wiatrowych oraz słonecznych, bo są one rozliczane za prąd, który wrzucą do sieci w godzinach swojej pracy, a nie w godzinach odbioru prądu.

Energię elektryczną jako przedmiot obrotu cywilnego uznać należy jako rzecz oznaczoną co do gatunku, a nie co do tożsamości. To znaczy energia wyprodukowana przez elektrownię wiatrową jest taka sama jak energia wyprodukowana przez elektrownię węglową czy gazowa. Inaczej: nie da się oznaczyć prądu elektrycznego (znakować) tak aby można było rozróżnić w sieci energetycznej do której prąd dostarcza kilka elektrowni, które jednostki energii z jakiej elektrowni pochodzą (czytelniku, czy Ty wiesz z której elektrowni jest prąd w twoim najbliższym gniazdku?).

System sieci elektrycznych przyrównać należałoby do spichlerza zbożowego, do którego zboże wsypują różni producenci. Zadaniem spichlerza jest to aby zboże tego samego gatunku i rodzaju było trzymane w tych samych magazynach, bo jeżeli A wsypie 1 tonę zboża do spichlerza, gdzie zboże przetrzymuje B, C i D. To jak ktoś przyjdzie odkupić tonę zboża od A, to najprawdopodobniej dostanie wymieszaną tonę zboża A, B, C i D.

Jeżeli ktoś z czytelników słyszało problemach z fotowoltaiką przydomową, to pewniej słyszał o rażącej niesprawiedliwości polegającej na tym, że mieszkaniec posiadający fotowoltaikę oddał (sprzedał) do sieci 2MWh, a w zamian otrzymał tylko 1,2MWh, a przecież powinien otrzymać 2MWh, a nie że jeszcze za 0,8MWh musi płacić.

Wracamy do refrenu: energii nie da się magazynować.

Ktoś może nagle stwierdzić: przecież stworzenie sieci elektroenergetycznej do której jest podłączonych wielu producentów i wielu odbiorców pozwala na magazynowanie energii. Prąd wprowadzony jest do sieci, po sieci sobie krąży i jest dostarczany do odbiorców. W tym prąd z elektrowni wiatrowych i słonecznych, który jest dostarczany nawet wtedy, gdy te elektrownie z uwagi na swoją właściwość nie pracują. Jest to faktycznie wspaniała teoretyczne rozwiązanie problemu na poziomie prawnym, nie rozwiązującego problemu na gruncie naturalnym/materialnym.

Dawniej system był prosty. Elektrownia pilnowała licznika przy wyjściu i liczników odbiorców. Dzięki temu była w stanie szybciej ocenić gdzie ktoś nielegalnie się podpiął do sieci, gdzie są za duże straty.

Teraz elektrownia pilnuje licznika na wyjściu aby zgadzał się z tym co zadeklarowała, że sprzeda. Liczników odbiorców pilnują spółki obrotu/dystrybucji, ale gdy liczniki odbiorców nie zgadzają się z licznikiem zakupu energii, to wszystko jest przerzucane na opłaty dystrybucji, jako straty energii, czyli na Państwo.

Straty są zaś coraz większe. Przyrównałbym to do durszlaka, w którym chcemy utrzymać cały czas odpowiedni poziom wody (energii) ale robimy równocześnie coraz więcej dziur. A ponieważ jest w tym durszlaku tak dużo podmiotów o tak odrębnych celach (elektrownie chcą cały czas wlewać więcej wody, bo na tym zarabiają, firmy obrotu chcą mieć coraz więcej dziur, bo to są ich odbiorcy na którym zarabiają). Ten kto traci to oczywiście firmy dystrybucji, ale dystrybucja jest podpięta pod Państwo (infrastruktura strategiczna) i Państwo jest pacyfikowane tym, że ma unowocześnić sieć albo, że może podnieść opłaty za dystrybucję.

Wróćmy do rozmowy z Maciejem Bando. Powiedział ważną rzecz. Ceny energii elektrycznej dyktują elektrownie, które produkują najdrożej prąd, czyli elektrownie węglowe albo na inne paliwa stałe.

Elektrownia węglowa ma najgorzej. Ponosi największe ryzyko. Może ( a to znaczy, że musi) produkować prąd cały czas. Musi umieć przewidzieć, czy słoneczne albo wiatrowe elektrownie wrzucą dzisiaj energię, czy nie, i odpowiednio zwiększać własną moc albo ją zmniejszać. Przy czym te zmiany mocy są dla elektrowni najdroższe. W tym czasie konkurencyjna elektrownia wiatrowa czy słoneczna, korzysta ze wszystkich przywilejów. Wszyscy ją chwalą jaka jest ładna i nowoczesna. Produkuje prąd o wiele taniej od węglowej, a może sprzedawać ją prawie po cenie węglowej. Jak nie wieje wiatr albo nie świeci słońce, to niczym się nie przejmuje, bo wtedy jej węglowa siostra musi zwiększyć moc, a ją słoneczną i tak na końcu wszyscy pochwalą.

System czterostronny wymusił powstanie giełdy energii elektrycznej (od której mamy właśnie odejść). W Polsce giełda kojarzy się z nowoczesnością, zdecydowanie mniejszej ilości kojarzy się ze spekulacją. A przecież mamy tam spekulację idealną. Mamy fotowoltaike i wiatrowców, którzy mogą sprzedawać prąd po cenie oderwanej od ich rzeczywistych kosztów ich producentów. Mamy węglowe elektrownie, które muszą utrzymywać de facto pasożytów z fotowoltaiki i wiatrówki. Mamy wreszcie przerzucenie kosztów dystrybucji na Państwo, bo przecież firma z końca Europy może kupić energię z elektrowni na drugim końcu Europy, a koszty jej przetransportowania (strat) weźmie na siebie Państwo, które będzie musiało zbudować i utrzymać sieć przesyłową z Polski do np. Hiszpanii. A wszystko to działo się w imię solidarności energetycznej. W mojej skromnej opinii ten system zawali się pod własnym ciężarem. Nadzieja jedynie w tym, że ktoś wymyśli sposób magazynowania energii.

---

tagi: polska  energetyka  ure  bando 

	grudeq
	29 września 2022 20:58

49     2506    10 zaloguj sie by polubić